یک روش غربالگری ارزان برای تغییرات شبکیه در افراد دیابتی

25 مه 2020 - آسیب به شبکیه به دلیل دیابت در حال حاضر شایع ترین علت نابینایی در بزرگسالان در سن کار است. در کشورهایی با درآمد کم و متوسط​​، معاینه ی چشم از طریق تلفن هوشمند می تواند به شناسایی تغییرات اولیه در شبکیه کمک کند. این روش غربالگری در یک مطالعه ی جدید توسط دانشمندان دانشگاه Bonn، به همراه محققان بیمارستان بنیاد چشم سانکارا در بنگلور هند، معرفی و در ژورنال " Ophthalmology " منتشر گردید.

یکی از خطرناکترین عوارض طولانی مدت دیابت آسیب به عروق خونی است. دیابت بر مویرگهای شبکیه که لایه ی حساس به نور در پشت چشم است، نیز آسیب می رساند. شبکه ای از عروق خونی کوچک، اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز سلولهای حساس به نور در شبکیه را تأمین می کنند. اگر این عروق دچار آسیب شوند، به جای آنها عروق جدیدی ساخته می شود که شکلی غیر طبیعی دارند و بیشتر به شبکیه آسیب وارد می کنند. بدون درمان، این آسیب ها اغلب منجر به کاهش بینایی و در نهایت نابینایی می شود.

اگر رتینوپاتی دیابتی به موقع تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گیرد، غالباً از کاهش بینایی جلوگیری می شود. جنبه ی مهم درمان، کنترل بهتر دیابت است. علاوه بر این، تشخیص زودهنگام رتینوپاتی و هدف قرار دادن رگهای خونی غیرطبیعی با لیزر قبل از بروز مشکلات بیشتر، می تواند موثر باشد.

درمان بخشهای آسیب دیده ی شبکیه با لیزر، سبب جلوگیری از آزادسازی فاکتورهای رشد و جلوگیری از ایجاد مشکل بیشتر می شود. در صورت عدم درمان به موقع، این وضعیت می تواند باعث تشکیل عروق غیر طبیعی و تجمع مایعات در شبکیه گردد.

جایگزینی برای غربالگری

عدم ورزش و رو آوردن هر چه بیشتر به رژیم های غذایی پر کالری نشان می دهد که در حال حاضر دیابت در سطح جهان همچنان رو به افزایش است. تخمین زده می شود که 8 نفر از هر 10 فرد مبتلا به دیابت در سرتاسر جهان در کشورهای در حال توسعه و یا نوظهور زندگی می کنند، که اغلب دارای سیستم و منابع بهداشتی ضعیفی هستند. غربالگری سیستماتیک شبکیه ی افراد دیابتی معمولاً در این کشورها امکان پذیر نیست.

این امر را می توان با استفاده از دستگاه هایی که در واقع برای یک هدف کاملاً متفاوت طراحی شده اند، برطرف نمود و آن "تلفن های هوشمند" است. امروزه تلفنهای هوشمند معمولاً دارای دوربین هایی با کیفیت بالا هستند که به طرز شگفت انگیزی برای تشخیص بیماری های شبکیه مفید می باشند.

در این تحقیق، محققان چهار رویکرد متفاوت را با هدف بررسی و غربالگری چشم با یک تلفن هوشمند استاندارد در رده ی متوسط با هم مقایسه کردند. همه آنها برای این منظور به خوبی هم عمل نمی کردند. دکترWintergerst ، از بخش چشم بیمارستان دانشگاه Bonn،  نتیجه گیری نمود: بهترین نتیجه در آزمایشات ما توسط یک آداپتور با لنز اضافی که به یک تلفن هوشمند وصل شده بود، بدست آمد. وی گفت: این امکان وجود دارد که تقریباً در مراحل اولیه ، 80٪ از چشم هایی که دچار تغییراتی در شبکیه شده اند، و در مراحل پیشرفته حتی تا 100 درصد چشم های آسیب دیده، قابل تشخیص باشند.

دانشمندان برای مطالعه خود از کارشناسان بینایی سنجی آموزش دیده در بیمارستان چشم سانکارا در بنگلور استفاده کردند. به طور متوسط​​، آنها برای هر معاینه یک تا دو دقیقه وقت گذاشتند. آنها تغییرات ایجاد شده در پشت چشم را با فیلمبرداری توسط دوربین گوشی هوشمند ثبت کردند. همکار این تحقیق، پروفسور رابرت فینگر از گروه چشم پزشکی بیمارستان دانشگاه Bonn، این توانایی ها را همان چیزی می داند که این روش را بسیار جذاب جلوه می دهد. او گفت: این بدان معناست که این معاینه توسط افراد آموزش دیده نیز امکان پذیر است، سپس این تصاویر از طریق اینترنت برای تشخیص به چشم پزشک ارسال می شوند.

دکتر Mahesh P. Shanmugam ، رئیس بخش VitreoRetina & Ocular Oncology در بنیاد چشم سانکارا در هند گفت: همه گیریCOVID-19 ، به ما نیاز به کشف روشهایی بمنظور کاهش مراجعه ی بیماران به بیمارستان را خاطر نشان کرد. این روش نویدبخش افزایش کارآیی غربالگری برای تغییرات شبکیه در افراد دیابتی است.

مرحله بعدی: هوش مصنوعی از تشخیص پشتیبانی می کند

محققان در حال حاضر در حال تهیه یک برنامه ی نرم افزاری(app) با همکاری همکارانشان در بنیاد چشم سانکارا در هند هستند. این app ، امکان ایجاد پرونده الکترونیکی رمزگذاری شده برای هر بیمار را در تلفن های هوشمند مورد استفاده برای معاینه فراهم می کند. این برنامه نه تنها تصاویر را ذخیره می کند، بلکه یافته های نهایی چشم پزشک را ثبت می نماید. علاوه بر این، محققان در حال کار بر روی ارزیابی اولیه ی خودکار این تصاویر با استفاده از هوش مصنوعی هستند. در چنین روشهایی، یک نرم افزار بر اساس هزاران تصویر از شبکیه می آموزد که بطور مستقل تغییرات پاتولوژیک را تشخیص دهد.

محققان امیدوارند كه كار آنها باعث بهبود مراقبت از چشم در كشورهای در حال توسعه و نوظهور شود. بودجه ی این پروژه توسط وزارت همکاری اقتصادی و توسعه فدرال آلمان و بنیاد Else Kröner-Fresenius  تأمین می شود. اخیراً به این پروژه جایزه ی " bytes4diabetes Award" برای رویکردهای نوآورانه دیجیتال در مبارزه با دیابت اهدا شد.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20200525/Inexpensive-screening-method-for-retinal-changes-in-diabetics.aspx